29. Sierpnia
Ścięcie św. Jana Chrzciciela
(Roku 29.)
Działalność św.
Jana Chrzciciela jako Poprzednika Pana Jezusa miała na celu przygotowanie
ludu na bliskie królestwo niebieskie przez wzywanie do pokuty. Sam św. Jan
najlepszym świecił przykładem przez osobiste umartwienie na puszczy.
Wszystkim zaś, co w wprawdziwem usposobieniu pokuty godni byli przyszłych
łask Odkupienia, udzielał na znak niejako zewnętrzny chrztu wodą z Jordanu.
Karcił zaś tych, co pomimo nawoływania nawrócić się nie chcieli. Potępiał
Faryzeuszy i Saduceuszy, którzy dufając w swe pochodzenie od Abrahama łudzili
się nadzieją, że pierwsi są powołani do udziału w owocach dzieła Mesyasza.
Pouczał lud, celników, żołnierzy o obowiązkach, jakie na nich są złożone, bo
w każdym stanie przy dobrej woli można dopełnić przepisów i przykazań
Boga.
Szczytem działalności Janowej było świadectwo o Jezusie jako Zbawicielu
oczekiwanym; przedstawiał go jako sędziego, który plewy rzuci na spalenie, a
tylko ziarno pszeniczne zgromadzi jako upragnione żniwo. Stąd to po chrzcie
Jezusa w wodach Jordanu na zapytanie poselstwa żydowskiego z Jerozolimy
oświadcza, że nie jest sam Zbawicielem; uczniom zaś swoim wskazuje na
obecnego Jezusa jako na Mesyasza i Baranka, który gładzi grzechy świata.
Z chwilą, kiedy niektórzy uczniowie św. Jana uwierzyli w Jezusa - a byli
to późniejsi apostołowie - zadanie św. Jana było niejako spełnione. Rozumiemy
więc, że Poprzednik Jezusa otwarcie niedługo potem wyznaje, że odtąd
ustępować musi Temu, który był już przed nim jako odwieczny; że Jezus
wzrastać odtąd musi w uznaniu pomiędzy ludem, aby wykonać wedle sił wolę Ojca
niebieskiego.
Zewnętrznym znakiem dopełnionego zadania było uwięzienie św. Jana, które
spowodowało Jezusa do opuszczenia Judei i do przeniesienia się w dzierżawy
galilejskie. Przejęty bowiem duchem pokuty wystąpił był św. Jan Chrzciciel
przeciw Herodowi z przydomkiem Antipas.
Wolą wyraźną Heroda Wielkiego, za którego czasów Zbawiciel się narodził,
podzieliło się państwo palestyńskie z przyzwoleniem cesarza rzymskiego na
kilka części pomiędzy królewskich synów. Archelaus, urodzony z Maltace,
otrzymał kraje Judei, Samarii i Idumei; Herod Antipas, także zrodzony z
Maltace, otrzymał Galileję i Pereję; Filip, zrodzony z Kleopatry, otrzymał
kilka mniejszych prowincyi jak Trachonitis, Auranitis i inne; natomiast Herod
Filip zrodzony z Maryany, nie odziedziczył żadnej ziemi.
Herod Antipas pojął był za żonę córkę króla arabskiego Aretasa; porzucił
ją jednak, aby przyjąć do siebie Herodyadę, zamężną za Herodem Filipem, swym
stryjem, bo była córką Aristobula, a wnuczką Heroda Wielkiego przez babkę
swoją Maryanę z domu hasmonejskiego. Antipas poznał był swą bratową w
Jerozolimie, dokąd przybył w przejeździe do Rzymu; rozgorzał grzeszną do niej
miłością i doprowadził ją do porzucenia prawowitego swego małżonka Heroda
Filipa. Cudzołóstwo więc i jawne kazirodztwo Heroda i Herodyady były powodem
dla św. Jana Chrzciciela, aby z całym zapałem i z świętem oburzeniem potępić
władzcę i zagrozić mu karą niebios. Z obawy przed wpływami św. Jana na lud,
może też za poduszczeniem Faryzeuszy, kazał Herod go uwięzić na zamku
Machaerus na granicach Arabii skalistej; Herodyada zaś zaprzysięgła więźniowi
krwawą zemstę. Zbyt wielkiego jednak św. Jan zażywał znaczenia wśród ludu,
aby go można było bezwłocznie zgładzić ze świata; zbyt też wielkie miał
poważanie u samego Heroda, który się stąd zadowolił skrępowaniem swobody
swego przeciwnika.
Jeszcze z więzienia dał św. Jan
świadectwo Jezusowi jako Zbawicielowi, kiedy posłał do Chrystusa Pana swych
uczniów, aby z ust Jego usłyszeli radosną nowinę, że spełniły się czasy, że
liczne cuda są zapowiedzią i dowodem rozpoczętego dzieła Odkupienia.
Tymczasem nienasycona jeszcze nienawiść nie dawała spokoju rozpustnej
Herodyadzie; miała ją zaspokoić z sposobności uczty, jaką wydał Antipas w
dzień swych urodzin r. 29. Wśród grona licznie zebranych dostojników pojawiła
się Salome, córka Herodyady i Heroda Filipa, aby tańcami rozweselić
ucztujących gości. Zdołała wtedy tak zająć swoją osobą umysł Antipasa, że w
obecności wszystkich wezwał ją do zażądania nagrody za chwile rozkoszy mu
sprawione; przysiągł, że niczego nie odmówi, chociażby Salome pół zapragnęła
królestwa. Zaskoczona niespodziewaną wspaniałomyślnością córka udała się po
radę do matki, aby wyzyskać hojność Heroda. Matka zaś skorzystała ze
sposobności, aby nasycić swą zemstę wobec św. Jana. Wezwała więc córkę, aby
zażądała głowy więźnia na zamku Machaerus. Władzca przeraził się objawionem
życzeniem; nie chciał się cofnąć jednak od dotrzymania obietnicy, którą był
potwierdził przysięgą; wstyd przed biesiadnikami kazał mu spełnić to, przed
czem własne sumienie jego się wzdrygało. Wydał więc rozkaz strażom, aby
bezwłocznie ściąć św. Jana, a głowę wręczyć Salome. Uzyskawszy nagrodę
żądaną, oddała głowę córka matce; powiadają, że Herodyada nawet po śmierci
św. Jana wodze puściła swej nienawiści, bo igłami ostremi przebijała język
martwy, który tyle na nią głosił kiedyś nagany i tyle jej słusznej
przysporzył troski i tyle niesłusznej rozbudził zawziętości.
Uczniowie św. Jana pochowali wedle podania zwłoki mistrza swego w Sebaste
w Samaryi pomiędzy grobami Elizeusza i Abdiasza. Głowa zaś miała się znaleść
r. 453 w Emesa w Syryi. Dzisiaj ma się znajdować w Rzymie w kościele św.
Sylwestra, wedle innych w Amiens. Z czasem i szczątki zwłoków św. Jana
przeniesione zostały do rozmaitych kościołów wschodu i zachodu.
Kara Boża dosięgła także Heroda; klęskę poniósł w wojnie z Aretasem
arabskim, który ujął się za krzywdę wyrządzoną córce. Cesarz rzymski Kaligula
zarzucił mu nadto zdradę za układy tajne z wojowniczymi Fartami. Odebrał mu
dzierżone dotąd kraje i skazał go na wygnanie do Lyon r. 39. Herod i
Herodyada umarli tutaj podobno w zapomnieniu i w hańbie: Salome zaś wedle
legendy zarwała się na lodzie rzeki, który ją tak otoczył i ścisnął, że z
głową wystającą ponad lodem straszną miała ponieść śmierć.
Pamięć ścięcia św. Jana Chrzciciela Kościół obchodzi w dzień 29. sierpnia.
Nauka
Taniec namiętny Salome był najbliższą przyczyną do męczeństwa św. Jana. Stąd to pisarze kościelni rozwodzą się o pokusach i złych skutkach, jakie się sprowadzają często przez niestosowne i karygodne tańce. Jasną rzeczą, że taniec jako wyraz radości, wesołego usposobienia, rozrywki, jako oznaka obrzędów nie jest sam w sobie rzeczą zakazaną. Z chwilą jednak, kiedy przekracza granice powagi i przystojności lub przyzwoitości, kiedy obliczony jest na rozbudzanie zmysłowości, taniec jest grzechem jako najbliższa sposobność do namiętnych uczuć, ruchów nieczystych. Doświadczenie uczy, że tańce namiętne są stekiem grzesznych upadków. Stąd też powiada św. Ambroży: W tańcach nie znajdziesz ani przyzwoitości konieczniej ani skromności lub wstydliwości; nie znajdziesz też czystości mianowicie w tańcach nocnych, kiedy występek kryje się pod osłoną ciemności. Św. Karol Boromeusz potępia wogóle wszelkie rodzaje tańców, bo zdaniem jego sprzeciwiają się chrześcijańskiej uczciwości, bo nadto są źródłem najgorszych występków i przewinień. Nie można wprawdzie każdego zakazać tańca; trzeba zostawić różnicę sumiennemu zastanowieniu poszczególnych osób. Jak nie każda sztuka teatralna jest dozwolona, jak zakazane są pewne rodzaje książek, tak też i pewne tańce dla zmysłowości swej niewątpliwie są grzeszne i karygodne. Inaczej sądzić trzeba też tańce w kółkach rodzinnych lub w kołach ludzi poważnych, inaczej tańce, które z istoty swej rażą zbytnią poufałością lub wprost niewstydliwością. Rodzice, nie krępujący swobody dzieci w takich grzesznych, rzekomo niewinnych rozrywkach i zabawach, ciężką ściągają na siebie odpowiedzialność wobec Boga.
Inni święci z dnia 29. sierpnia:
Św. Adolf, biskup z Metz. - Św. Alberyk, pustelnik. - ŚŚw. męczennicy Hypacy, biskup i Andrzej, kapłan. - Bł. Jan z Perugia, Frańciszkanin. - Św. Medaryk, opat. - Św. Sabina, wdowa i jej służebna Serafia, męczcnniczki. - Św. Werona, dziewica, córka króla Ludwika niemieckiego. - Św. Eutymiusz, męczennik. - ŚŚw. męczennicy Kandyda, Feliks, Florycya, Adauzya, Gemelina.
