Październik
Matka Boska Różańcowa (wcześniej "Zwycięska")
(obch. w pierwszą niedzielę października)
Niedziela pierwsza w październiku
(r. 1573.)
Na pamiątkę zwycięstwa chrześcijan pod Janem z Austryi nad
Mahometanami w bitwie morskiej pod Lepanto r. 1571 ustanowił papież Pius V. doroczną
uroczystość Matki Boskiej Zwycięskiej; ponieważ walna owa bitwa przypadła na 7.
października, a zarazem pierwszą niedzielę tego miesiąca, dlatego i nowe święto
obchodzić się miało w pierwszą niedzielę października. Dwa lata później zmienił
papież Grzegorz XIII. nazwę uroczystości, bo poświęcił ją Matce Boskiej Różańcowej;
uczynił to dlatego, że mocy Różańca św. przypisywał tryumf sprawy chrześcijańskiej
nad pohańcami. Było to święto pierwotnie ograniczone, bo tylko tam się obchodziło,
gdzie był ołtarz lub była kaplica pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej. Dopiero
Klemens XI. rozszerzył uroczystość na cały Kościół bez wyjątku, gdy książę Eugeniusz
r. 1716 pod Peterwardein nowe, rozstrzygające nad Turkami odniósł
zwycięstwo. Święto Różańcowe nie mały posiadało przywilej, bo każdy zdobywał
odpust zupełny, kto przy odpowiednich warunkach nawiedził kościół lub kaplicę
różańcową. Papież Pius IX. odnowił r. 1862 ten przywilej, który powoli przechodził w
zapomnienie. Uroczystość znacznie się jeszcze podniosła, gdy Leon XIII. r. 1883
nakazał przez cały październik odprawiać różaniec we wszystkich kościołach
katedralnych i parafialnych oraz w świątyniach poświęconych czci Maryi. Nadto
dołączył r. 1883 do litanii loretańskiej wezwanie: Królowo Różańca świętego - módl
się za nami; swego czasu Pius V. dodał był wezwanie: Wspomożenie wiernych - módl się
za nami. Modlitwą, którą czcić mamy Maryę w myśl jej uroczystości październikowej, jest
Różaniec. Składa się z 15 Ojcze nasz oraz z 150 Zdrowaś Marya, z których co dziesięć
następuje po jednem Ojcze nasz; zakończeniem szeregu poszczególnego czyli
tajemnicy jest: Chwała Ojcu i t. d. Wstępem do całego Różańca są Skład apostolski,
jedno Ojcze nasz oraz trzy Zdrowaś Marya. Ponieważ 150 Zdrowaś Marya odpowiadają 150
psalmom, dlatego nazywa się też Różaniec psałterzem Maryi. Jak zaś w średnich
wiekach rozkładały się często psalmy na trzy części, tak i przy Różańcu mówią o
trzech rodzajach tajemnic: chwalebnych, radosnych, bolesnych. Tajemnice chwalebne
obejmują Zmartwychwstanie Pańskie, Wniebowstąpienie, Zesłanie Ducha św.,
Wniebowzięcie i Ukoronowanie Najśw. Maryi Panny. Tajemnice radosne odnoszą się do
Zwiastowania, Nawiedzenia Najśw. Panny, do Urodzenia Zbawiciela, Ofiarowania Go w
świątyni oraz do Odnalezienia Jezusa w świątyni. Tajemnice bolesne przypominają,
jak Pan Jezus w Ogrójcu krwawy pot wylewał, jak został ubiczowany, cierniem
ukoronowany, jak upadał pod krzyżem, jak został na krzyż przybity. Istotą
nabożeństwa różańcowego jest nie tylko odmawianie przepisanych modlitw, ale nadto
rozważanie poszczególnych tajemnic; tylko pod tym warunkiem zyskuje się zwykle nadane
odpusty przy użyciu odpowiednio poświęconych koronek, składających się z
kilkudziesięciu pereł, które służą do odmówienia jednej grupy tajemnic. Jak
modlitwy same tak i koronki nazywają się różańcami, bo poszczególne perły wyobrażają
niejako róże, które wieńcem swym przyczyniają się do chwały Maryi.
Początek Różańca nie jest zupełnie jasny. Wiemy, że pustelnicy w Egipcie
często te same powtarzali codzień nieraz kilkaset razy modlitwy; używali do tego
kamyków, aby w liczbie się nie pomylić.Taką modlitwą powtarzaną bywało zwykle Ojcze
nasz. Od dwunastego wieku stwierdza się zwyczaj, powtarzać często i Zdrowaś Marya.
Z tych dwóch pierwiastków powstał Różaniec; zdaje się, że św. Dominik nie jest ojcem
modlitwy różańcowej, że już przed nim była znana; ma jednak tę niewątpliwą zasługę, że
się przyczynił do rozszerzenia różańca w początkach trzynastego wieku. Później
wszakże nabożeństwo różańcowe poszło w zapomnienie; dopiero z początkiem
piętnastego wieku przyczynił się do ożywienia tej modlitwy zakon św. Dominika.
Tradycya mówi, że jak kiedyś Najświętsza Dziewica objawiła różańcowe nabożeństwo św.
Dominikowi, tak wówczas poleciła ponowić szerzenie różańca bratu Alanowi de la
Roche. Pewną rzeczą, że przed końcem piętnastego wieku różaniec znowu był znany
we wszystkich krajach chrześcijańskich. Rozmaite bractwa przyjęły za główny
obowiązek, pielęgnować nabożeństwo różańcowe; pierwsze takie bractwo
napotykamy w Douai r. 1470. Bractwa te były podwaliną do tak zwanych Żywych Różańców,
które składają się znowu z t. zw. róż czyli oddziałów. Do każdej róży należy piętnastu
członków, którzy co miesiąc rozdzielają pomiędzy siebie piętnaście tajemnic
różańcowych, aby codziennie jednę tajemnicę odmówić i rozważać. Pierwszy zawiązek
Żywego Różańca odnasza się Maryi Jaricot w Lyonie z r. 1826; potwierdził go Grzegorz
XVI. roku 1832 i obdarzył odpustami. Rozporządzeniem Piusa IX. roku 1877 główny
kierunek Żywych Różańców należy do jenerała Dominikanów; nadmienić wypada, że Żywy
Różaniec nie jest właściwem bractwem.
Od Żywego Różańca oraz od bractw różańcowych rozróżniać należy t. z. Wieczny
Różaniec. Składa się z oddziałów, z których każdy liczy 24 członków; każdy członek ma
obowiązek odmówić co miesiąc o wyznaczonej godzinie wszystkie piętnaście tajemnic
różańcowych. Początek Wiecznego Różańca odnoszą do Dominikanina Petroniusza
Martini; potwierdzony został ten sposób modlitwy przez Aleksandra VI. roku 1650.
Papież Pius IX. nadał zupełny odpust członkom na czas odmawiania przepisanych tajemnic.
Do uzyskania odpustów różańcowych wymaga się nietylko odmawiania Ojcze nasz i
Zdrowaś Marya w porządku nakazanym, nietylko rozważania tajemnic, nietylko
poświecenia odpowiedniego poszczególnych koronek, ale nadto przepisanego kształtu
przy koronce; perły muszą być z mocnego materyału: wykluczają się zwykle szklane;
koronki poświęconej nie wolno kupować pod utratą odpustów; koronka musi być w użytku
osoby, dla której jest przeznaczona. Koronka pożyczona nie przynosi odpustów
innej osobie. Przy odmawaniu wspólnem różańca nie jest koniecznym warunkiem do
uzyskania odpustów, aby każdy modlący się miał odpustową koronkę; wystarczy, że jeden z grona ją posiada.
Wyjątek z tych przepisów stanowią odpusty t. z. krzyżowców, bo bez względu na
rozważanie tajemnic można uzyskać za każde Ojcze nasz i każde Zdrowaś odpust 500 dni,
chociażby się i całej nie odmówiło koronki.
Nauka
Uroczystość Różańcowa dlatego jest wielkim czynnikiem w życiu
chrześcijańskiem, bo znaczne nastręcza odpusty. Są równe odpustom Porcyunkuły
Frańciszkanów, bo tylekroć można uzyskać odpust zupełny, ilekroć przy zachowaniu
zwykłych warunków w dzień uroczystości nawiedzi się kościół lub kaplicę Matki
Boskiej Różańcowej. Tym więc sposobem zakon Dominikanów poszczycić się może równymi
przywilejami jak zakon Frańciszkanów.
Nadto sama modlitwa różańcowa wielu jest obdarzona odpustami. Tem chętniej
powinniśmy się jej oddawać, czem jest przystępniejszą przy swej prostocie dla
każdego umysłu. Pomimo swej prostoty jest zarazem modlitwą głęboką, bo odnosi się do
najwznioślejszych tajemnic i prawd wiary chrześcijańskiej. Stąd to też
najwybitniejsi teologowie, uczeni, królowie, książęta modlitwę tę serdecznie ukochali i pielęgnowali.
Nie mów, że różaniec jest jednostajny, nudny. Właśnie odmiana tajemnic urozmaica
modlitwę; dlatego wydaje się jednostajnym, bo za mało rozmyślamy przy nim o
tajemnicach, do jakich poszczególne dziesiątki Pozdrowienia Anielskiego się
odnoszą. Samo nawet rozważanie próśb w Modlitwie Pańskiej i w Pozdrowieniu
Anielskiem może służyć do urozmaicenia modlitwy, a zarazem do podniesienia nastroju prawdziwego w duszy naszej.
Jak szkaplerz jest suknią dzieci Maryi; jak ryngrafy Maryi były puklerzem
wojowników chrześcijańskich, tak Różaniec jest najznakomitszą modlitwą na cześć
Królowy niebios. Niechaj więc umiłowanie tej modlitwy będzie stwierdzeniem wezwania
kościelnego: Królowo Różańca świętego - módl się za nami.
Madonna
(Według obrazu Sassoferrato w galeryi Doria w Rzymie)
Uroczystość Aniołów-Stróżów
(obch. dn. 2. października)
