Na podstawie kalendarza kościelnego z uwzględnieniem dzieła ks. Piotra Skargi T.J. oraz innych opracowań i źródeł
na wszystkie dni całego roku ułożył
Ks. Władysław Hozakowski



ŻYWOTY  ŚWIĘTYCH   PAŃSKICH  -   18. S I E R P N I A

18. Sierpnia


Święta Helena, cesarzowa

(+ r. 330.)

   Angielscy pisarze średnich wieków twierdzą, że św. Helena cesarzowa z ich pochodziła kraju, że miała być córką księcia Koila, sprzymierzeńca Rzymian; że miała się urodzić w Colchester lub w York. Słuszniejszą przecież i więcej prawdopodobną rzeczą jest, że święta cesarzowa przyszła około połowy trzeciego wieku na świat w Drepanum w Bitynii, jako córka ubogiej i wcale nie wybitnej rodziny. Była podobno w młodości właścicielką czy też służebną jakiegoś zajazdu. Ujęty jej urodą, a także i wzorowością skromnego życia, upatrzył ją sobie na małżonkę Konstancyusz Chlorus, wówczas jeszcze przywódzca wojsk rzymskich. Owocem tego z miłości zawartego i szczęściem odznaczającego się małżeństwa był Konstantyn, późniejszy cesarz, który się urodził r. 274.
   Polityczne stosunki przyczyniły się do ozdobienia skroni Konstancyusza dyademem cezara. Otóż r. 284 został obwołany na wschodzie cesarzem Dyoklecyan, który jako współdziedzica tronu cesarskiego na zachodzie uznał r. 286 Maksymyana Herkuleusza; oboje znowu roku 293 wynieśli na współrządców z mianem cezarów: na wschodzie Galeryusza, któremu Dyoklecyan za żonę przeznaczył własną córkę Waleryę; na zachodzie Konstancyusza, którego Maksymyan Herkuleusz zmusił do opuszczenia prawowitej żony Heleny, a do poślubienia pasierbicy cesarskiej, Teodory. Wszyscy czterej rządzcy państwa rzymskiego podzielili się ziemiami; Konstancyuszowi przypadły w udziale Galia, Hiszpania, Brytania. Wyniesienie swoje zawdzięczał osobistym przymiotom oraz względom na swe pochodzenie z cesarskiego rodu Flawiuszy, do którego zaliczali się Klaudyusz II. i Wezpazyan. Helena zaś znosiła swój los w cichości, poświęcając się wychowaniu swego syna Konstantyna. On to został cesarzem, kiedy Konstancyusz r. 304 został panem zachodu, a już następnego roku był umarł.
   Konstantyn, uznany przez legiony w Brytanii, stolicą państwa swego ustanowił Trewir nad Renem. Pomimo dłuższego pobytu na dworze Dyoklecyana, nie zapomniał o swej matce, którą kochał miłością pełną wdzięczności; powołał ją zatem do siebie i przeznaczył jej pałac, z którego później powstała dzisiejsza katedra trewirska. Zwycięstwo nad współzawodnikiem Maksencyuszem, synem Maksymyana w r. 312 utwierdziło władzę Konstantyna nad całym zachodem; przypisywał je pomocy Boga chrześcijańskiego, do którego był się w niebezpieczeństwie klęski z całą ufnością zwrócił, lubo dotąd pozostawał w błędach pogaństwa. Do owej bitwy odnosi się podanie o krzyżu, w którym Konstantyn miał odnieść tryumf nad przeciwnikiem.
   Odtąd dla religii chrześcijańskiej nastały czasy chwalebnego rozwoju. Cesarz znosił wszelkie dawniejsze ukazy skierowane przeciw Kościołowi, ogłosił religię Chrystusa jako religię państwa, zwracał zabrane dobra kościelne, matkę swą Helenę spowodował do przyjęcia wiary prawdziwej, swój zaś chrzest odłożył na późniejsze czasy. Stolicą państwa został Rzym; tamdotąd przeniosła się i św. Helena, aby życie pędzić w pobożności, opromienionej uczynkami miłosierdzia. Przez cześć synowską z woli Konstantyna otrzymała nazwę Augusty, prawo bicia pieniędzy, dalej zaś imiona Flawii Julii Heleny.
   Wpływów swych używała cesarzowa na pożytek wiary, którą była wprawdzie późno poznała, ale zato nie mniej gorąco ukochała. Uczęszczała do świątyń Bożych porówno z ludem; razem z nim się modliła bez wzgłędu na swą godność; budowała kościoły we wszystkich krańcach państwa, w Palestynie i nad Renem. Działalność św. Heleny znacznie się powiększyła, kiedy Konstantyn r. 324 został panem wschodu po zwycięskich bitwach nad Licynyuszem. Rok później odbył się pierwszy sobór powszechny w Nicei; wtedy to już cesarz objawił wobec Makarego, biskupa Jerozolimy, myśl, którą miała urzeczywistnić podeszła już wiekiem św. Helena. Chodziło bowiem o uświęcenie i uzacnienie miejsca, na którym śmierci dokonał krzyżowej Pan Jezus. Za cesarza bowiem Hadryana wzgórze Kalwaryi zostało zasypane a zarazem znieważone świątynią na cześć Wenery, bogini miłości. Pomimo 80 lat wieku, które podobno wówczas liczyła, św. Helena osobiście udała się do Jerozolimy; Bóg nagrodził jej trudy, bo odnalazła cudownie prawdziwie krzyż Zbawiciela oraz napis z krzyża i gwoździe, którymi ręce i nogi Jezusa zostały przebite. Kościół święci tę chwilę pamiętną osobną uroczystością (por. 3. maja). Nadto św. Helena kazała usunąć z Kalwaryi ślady pogaństwa, zbudowała świątynię, która była podstawą do dzisiejszego kościoła św. Grobu w Jerozolimie; budowa została wykończoną r. 335. Pamiątkowe też świątynie wystawiła w Betlejem oraz na górze Oliwnej; zwiedziła wszystkie miejsca, które Pan Jezus życiem Swojem uświęcił; dziewicom zamkniętym w klasztorach na służbie Bożej szczególniejszą wszędzie okazywała cześć; a już za najwyższe szczęście sobie poczytywała, kiedy mogła osobiście spełniać najniższe posługi na uczcie, jaką dla dziewic Bogu poświęconych wydała w Jerozolimie przed wyjazdem swym do Rzymu.
   Opuściła św. Helena Palestynę r. 327; przebywała pewien czas jeszcze w Nikomedyi, gdzie Konstantyn układał plany założenia nowej stolicy w Konstantynopolu; doznała wtedy nowego dowodu synowskiej miłości, bo cesarz miejscowość Drepanum, z której pochodziła jego matka, kazał upiększyć i przezwać Helenopolis. W Rzymie wobec bliskiej śmierci gotowała się św. Helena na bogobojne rozstanie się z światem. Umarła r. 330, błogosławiąc cesarza Konstantyna. Pogrzeb św. Heleny odbył się z wielkim przepychem. Na jej cześć zbudowano wieżę, w której umieszczono jej zwłoki w skrzyni porfirowej. Roku 849 przeniesiono relikwie św. Heleny do opactwa Hautvilliers w dyecezyi Rheims. Uroczystość św. Heleny przypada na 18. sierpnia; Kościół polski obchodzi jej pamięć dnia 2. marca.


     Nauka


   Miejsca Ziemi św., uświęcone życiem Jezusa, przypominają nam wielkie tajemnice Odkupienia a zarazem obowiązki nasze chrześcijańskie. W ubóstwie narodził się Zbawiciel w Betlehem; w poniżeniu przyszedł na świat; ubożuchną obrał Sobie matkę, aby już pierwszem tchnieniem Swego życia zaznaczyć ofiarę miłości dla ludzi i posłuszeństwa dla Boga, którą miał pełnić i w Nazaret i Kafarnaum i w Jerozolimie i w tylu miastach palestyńskich; dopełnił ją znowu w najwyższem poniżeniu na wzgórzu Kalwaryi; obnażony umierał, odepchnięty konał. Rozumiała dobrze św. Helena znaczenie tych czynów ofiary w Jezusie, kiedy żadnych nie obawiała się trudów, aby nawiedzeniem Ziemi św. i siebie w wierze umocnić i Zbawicielowi wedle sił ludzkich krzywdę niejako wynagrodzić. Bez ofiary niema życia prawdziwie chrześcijańskiego; chcesz Zbawicielowi dorównać, chociażby w małej części, walcz z sobą, z namiętnościami, nie upadaj na duchu wobec piętrzących się trudności; niechaj będą bodźcem do tem gorliwszej walki o cnotę i dobre uczynki.    Bóg sam nauczył ciebie dobrych czynów; mądrość Boża je uznała za konieczne, miłość Boża ich dokonała, a świętość Boża nadała im znamię nieskończonej wartości. Wszystko dla ciebie Jezus uczynił -- a ty? Może rzeczywiście masz dobrą wolę, dopełnić wszystkich obowiązków prawdziwego ucznia Chrystusowego - ale jak daleko od zachcianki do wytrwałości woli, od chwilowego dobrego zamiaru do wykonania czynu! Ucz się od Jezusa ofiary w życiu, uznaj ją raz przynajmniej za niezbędną i konieczną, pouczony przez wiarę prawdziwą; dokonaj jej z miłości Bożej, abyś Stwórcy odpłacił za miłość odebraną; nadaj swej ofierze życia wartość nadprzyrodzoną przez łaskę, której źródła stoją ci otworem w św. Sakramentach.


     Inni święci z dnia 18. sierpnia:


   Św. Agapit, męczennik. - Św. Klara z Monte Falco, dziewica i zakonnica. - Św. Firmin, biskup z Metz. - Św. Inan, opat szkocki. - ŚŚw. Jan i Kryspus, męczennicy. - Bł. Paula z Mantua, ksieni. - Bł. Rajnald, arcybiskup z Raweny. - ŚŚw. męczennicy Pontemus, Pilencya, Tacyana, Marcyana, Helyana, Laucya. - Św. Jan, patryarcha z Konstantynopola. - ŚŚw. męczennicy Leon i Juliana. - Św. Jerzy, patryarcha z Konstantynopola.